 |
|
فرهنگ قرآن ، جلد ۱ اكبر هاشمي رفسنجاني - ۳۷ - آلابراهيم
آل، برگرفته شده از اهل است، با اين تفاوت كه آل به
نزديكان افراد بزرگ و شريف، مانند «آل الله» و «آل سلطان»; ولى اهل بر همه
اطلاق مىشود. از سوى ديگر، اهل به زمان و مكان و غير آن نسبت داده مىشود;
مانند اهل فلان شهر; ولى آل فلان شهر نمىگويند. و آل به كسانى گفته مىشود كه
از نظر خويشاوندى يا معنوى با فرد خصوصيتى داشته باشند.[1] اعتقاد آلابراهيم(عليه السلام)
1. اختلاف عقيده آلابراهيم(عليه السلام) در ايمان و
كفر: امامت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، امامت بركت در آلابراهيم(عليه السلام)=>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، بركات برگزيدگى آلابراهيم(عليه السلام)=>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، برگزيدگى حسادت به آلابراهيم(عليه السلام)
2. حسادت مردم به آلابراهيم(عليه السلام) به جهت
برخوردارى از فضل الهى (كتاب، حكمت، ملك عظيم): حكمت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، حكمت رحمت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، رحمت سلطنت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، سلطنت عصمت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، عصمت فضايل آلابراهيم(عليه السلام) 1. بركات خاصّ
4. آلابراهيم(عليه السلام) برخوردار از بركات الهى: 2. برگزيدگى
5. آلابراهيم(عليه السلام) انسانهايى برگزيده از طرف
خدا: 3. حكمت
6. اعطاى حكمت به آلابراهيم(عليه السلام) از طرف خدا: 4. رحمت خاصّ
7. آلابراهيم(عليه السلام) برخوردار از رحمت الهى: 5. سلطنت
8. اعطاى ملك و پادشاهى به آلابراهيم(عليه السلام)از
سوى خداوند: 6. فهم
9. آلابراهيم(عليه السلام) برخوردار از فهم والاى
الهى: 7. كتاب آسمانى
10. اعطاى كتاب آسمانى به آلابراهيم(عليه السلام) از
طرف خداوند: 8. مطاع بودن
11. لزوم پيروى مردم از آلابراهيم(عليه السلام): 9. منصب قضاوت
12. برخوردارى آلابراهيم(عليه السلام) از منصب داورى: فهم آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، فهم قضاوت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، منصب قضاوت كتاب آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، كتاب آسمانى مطاع بودن آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، فضايل آلابراهيم(عليه السلام)، مطاع بودن مقامات آلابراهيم(عليه السلام) 1. امامت
13. آلابراهيم(عليه السلام) برخوردار از مقام امامت
از سوى خداوند: 2. عصمت
14. بهرهمندى گروهى از آلابراهيم(عليه السلام) از
مقام عصمت: 3. نبوّت
15. برخوردارى آلابراهيم(عليه السلام) از نبوّت: نبوّت آلابراهيم(عليه السلام) =>همين مدخل، مقامات آلابراهيم(عليه السلام)، نبوّت آلداود معناى آل در آلابراهيم(عليه السلام) گذشت. مقصود از آل داود(عليه السلام) فرزندان آن حضرت مانند سليمان(عليه السلام) هستند. شكر آلداود(عليه السلام)=>مسؤولّيت آلداود(عليه السلام) مسؤوليّت آلداود(عليه السلام) 1. انجام عمل صالح
1. آلداود(عليه السلام) موظّف به انجام عمل صالح براى
اداى شكر به درگاه خدا: 2. شكرگزارى
2. مأموريّت آلداود(عليه السلام) براى شكرگزارى به
درگاه خدا: نعمتهاى آلداود(عليه السلام)
3. آلداود(عليه السلام)، برخوردار از نعمتهاى الهى: آلعمران معناى آل در آل ابراهيم(عليه السلام) گذشت. منظور از عمران، پدر مريم(عليها السلام) است; چنانكه آيات بعد كه قصّه همسر عمران را نقل مىكند، گواهىمىدهد و از طرفى، هر جا در قرآن، نام عمران برده شده، اشاره به پدر مريم است كه خود مؤيّد ديگرى بر آن به شمار مىرود و مقصود از آلعمران، مريم(عليها السلام) و عيسى(عليه السلام) است و به احتمالى، مادر مريم را نيز در بر مىگيرد.[11] برگزيدگى آلعمران
1. آلعمران، انسانهايى برگزيده از طرف خدا: فلسفه برگزيدگى
3. شنوايى و آگاهى خدا بر اقوال و ضماير آلعمران،
فلسفه گزينش آنها بر همه جهانيان: عصمت آلعمران
4. وجود افرادى معصوم ميان آلعمران: مقام آلعمران=>همين مدخل، عصمت آلعمران نسب آلعمران
5. آلعمران از نسل آدم، نوح و خاندان
آلابراهيم(عليهم السلام): آلفرعون
معناى آل در آلابراهيم(عليه السلام) گذشت. مقصود از
آل فرعون قوم فرعون، خويشاوندان، پيروان و لشكريان فرعون هستند.[15] آلفرعون در برزخ
1. سوختن آلفرعون در آتش، هر صبح و شام پيش از قيامت
و در عالم برزخ: آلفرعون در جهنّم
2. به دوزخ افتادن آلفرعون در قيامت به فرمان الهى: آلفرعون و آيات خدا
5. استكبار آلفرعون در برابر آيات الهى: آلفرعون و بنىاسرائيل
11. تعهّد دادن آلفرعون به موسى(عليه السلام)، مبنى
بر آزاد كردن بنىاسرائيل در صورت برطرف شدن عذاب از آنان: آلفرعون و پيروان موسى(عليه السلام)=>همين مدخل، آلفرعون و موسى(عليه السلام) آلفرعون و دعا =>همين مدخل، عقايد آلفرعون آلفرعون و معجزه
15. جادو بودن معجزات موسى(عليه السلام) در پندار
آلفرعون: آلفرعون و موسى(عليه السلام)
16. بدشگون و نامبارك بودن موسى(عليه السلام) و
پيروانش در ديدگاه آلفرعون: اخلاقيّات آلفرعون 1. خودپسندى
31. آلفرعون، مدّعى منشأ آسايش و مباركى بودن خود از
روى خودپسندى و نسبت دهنده بدى به موسى(عليه السلام) و پيروانش: 2. دنياپرستى
32. تكيه بر مال، اولاد و احساس بىنيازى از خدا، منش
آلفرعون: [1]. مفردات راغب. [2]. مجمعالبيان، ج 1 ـ 2، ص 734. [3]. در اينكه مرجع ضمير «فمنهم...» به چه كسانى برمىگردد دو احتمال مطرح شده است: 1ـ اهلكتاب 2ـآلابراهيم، برداشت فوق بر اساس احتمال دوم است. (مجمعالبيان، ذيل آيه) [4]. با توجه به آيه 69 هود، مقصود از اهلبيت، اهل ابراهيم است. [5]. امام صادق(عليه السلام) در پاسخ به پرسش از آيه فوق درباره «الكتاب» فرمود: «النبوّة»، و درباره «الحكمة» فرمود: «الفهم و القضاء» و درباره «ملكا عظيما» فرمود: «الطاعه». (كافى، ج2، ص206، ح3; نورالثقلين، ذيل آيه) [6]. همان. [7]. همان. [8]. امام باقر(عليه السلام) فرمود: منظور از «ملكا عظيما» قرار دادن مقام امامت در خاندان ابراهيم(عليه السلام) است. (كافى، ج1، ص206، ح5; تفسير عيّاشى، ذيل آيه) [9]. امام صادق(عليه السلام) در پاسخ به پرسش از آيه فوق درباره «الكتاب» فرمود: منظور از «الكتاب» در اينجا نبوّت است. (كافى، ج2، ص206، ح3; نورالثقلين، ذيل آيه) [10]. لازمه اصطفاى خداوند اين است كه گناهكاران انتخاب نشوند; چنانكه در بعض روايات نيز از اين آيه براى عصمت انبيا استدلال شده است، و به قرينه آيه 113 سوره صافّات كه برخى از آلابراهيم را ظالم معرفى كرده استفاده مىشود كه تنها گروهى از آنها معصوم مىباشند. [11]. (الميزان، ج3، ص193) [12]. «ذرّيّة بعضها من بعض» مىتواند تعليل براى توسعه موهبت «اصطفى» به «ذرّيّه» باشد. (الميزان، ذيل آيه) [13]. لازمه اصطفاى خداوند اين است كه انسانهاى آلوده به گناه برگزيده نشوند چنان كه در بعضى روايات، از اين آيه بر عصمت انبيا استدلال شده است. (نورالثقلين، ذيلآيه) [14]. برداشت فوق را روايت امامصادق(عليه السلام) تأييد مىكند كه فرمود: «الّذين اصطفاهم الله بعضهم من نسل بعض». (مجمعالبيان، ذيل آيه) [15]. جامعالبيان، ج1، ص385. [16]. امام صادق(عليه السلام) درباره «النّار يعرضون عليها غدوّا و عشيّا» فرمود: اين عذاب در دنيا و پيش از برپايى قيامت است; چون در آتش قيامت، صبح و شامى نيست. (مجمعالبيان، ذيل آيه) [17]. برداشت فوق با توجّه به سياق آيات است كه سبب ارجاع ضمير «يتحاجون» به آلفرعون مىشود. (الميزان، ذيل آيه) [18]. «بلا» به دو معنا آمده است: يكى امتحان و ديگرى نعمت. برداشت فوق بر اساس معناى دوم است. (مجمعالبيان، ذيل آيه) [19]. لام «ليكون» براى عاقبت است; يعنى سرانجام چنينشد. [20]. بنابراين كه «ال» در «الرجز» عهد ذكرى به عذابهاى پنجگانهاى اشاره باشد كه در آيه پيش از آنها سخن گفته شده، مفيد نكته ياد شده است. [21]. از اين كه آلفرعون، موسى(عليه السلام) را به موقعيّتش (مستجاب الدعوه بودن نزد خدا) سوگند دادهاند، استفاده مىشود كه آنان براى او منزلتى والا قائل بودهاند. در ضمن، اين برداشت بر اين مبتنى است كه «با» در «بماعهد عندك» براى قسم باشد. [22]. «انّما طائرهم عندالله» پاسخ خداوند به «يطّيّروا» است و استفاده مىشود كه آنان خود را منشأ خير مىدانستهاند و خدا آن را پندار دانسته و نفى كرده است.
|
