معمارى مسجد
مصالح ساختمانى مسجد
33-مصالح ساختمانى مسجد،اعم از آجر و سنگو سيمان و گچ و مانند آن كه در
ساختن ديوار و كف وسقف مسجد بكار مىرود،بايد پاك باشد و بنابراحتياط واجب
آنچه در سمتبيرونى ديوار مسجدبكار مىرود،مانند سنگها و آجرهاى تزيينى و
غير آننيز بايد پاك باشد (1) .
34-به كار گرفتن كارگر و بناى غير مسلمان درساختن مسجد،در صورتى كه سبب
نجس شدنساختمان مسجد مىشود و تطهير آن امكان ندارد، جايز نيست (2)
.
35-ساختن مسجد در محلى كه چاه فاضلاب وامثال آن بوده اشكال ندارد،ولى
بنابر احتياط واجبابتدا بايد نجاست محل را بر طرف كرده و سپسمسجد
بسازند،مثلا خاكهاى نجس را بر دارند و بهجاى آن زير زمين بسازند يا با خاك
پاك پر كنند (3) .
36-فروختن در و پنجره،و چيزهاى ديگر مسجدحرام است و اگر مسجد خراب شود
بايد:
آنها را در تعمير و بازسازى همان مسجد به كارببرند.
اگر در آن مسجد قابل استفاده نباشد،بايد درمسجد ديگر مصرف شود.
اگر به درد مسجدهاى ديگر هم نخورد،مىتوانند آن را بفروشند و پول آن را
اگر ممكن استدر تعمير همان مسجد و گر نه در مسجد ديگر صرف كنند (4)
.
37-بردن مصالح ساختمانى،حتى خاك و ريگ ازمسجد جايز نيست،مگر خاكهاى
اضافى (5) .
-س:در يك روستاى همجوار،مسجدى كهنهوجود دارد و روستاى مذكور فاقد سكونت
و مخروبهشده است،اهالى در نظر دارند در روستاى جديد كهكوچ نمودهاند مسجد
را توسعه داده و چوبها و سايرمصالح مسجد قبلى را به فروش برسانند و در
مسجدتازه احداث،مصرف نمايند،لذا تقاضا مىشود اگر ازنظر شرعى اشكالى ندارد
جواب را مرقوم فرمائيد.
ج-اشكال دارد (6) .
38-س:اگر از لوازم تعمير مسجد-نو يا كهنهاز قبيل آجر و گچ و غيره اضافه
بيايد،خريد و فروشآن براى منزل شخصى،جايز استيا نه؟
ج-اگر براى مسجد مذكور بىمصرف باشد بايد صرف در مسجد ديگر شود و
چنانچهدر مسجد ديگر هم بىمصرف باشد،جايزاستبفروشند و وجه آن را صرف
همانمسجدى كه مصالح،جهت آن تهيه شده بودبنمايند و اگر آن مسجد،احتياج
نداشته باشدصرف در مسجد ديگر كنند (7) .
آيتالله گلپايگانى قدسسره
مناره و محراب مسجد
39-بالا بردن گلدستهها(منارهها)بيش از پشتبام مسجد مكروه است
(8) .
40-ساختن كنگره و بالكون براى ديوار مسجد،مكروه است (9) .
41-ساختن محراب داخلى براى مسجد مكروهاست (10) .
42-س:بهم زدن محراب مسجدى كه قبلا واقف،بنا نموده و بدون اجازه
واقف،تجديد بنانمودن،چه صورت دارد؟
ج-اگر تعمير مسجد،محسوب شود اشكالندارد (11) .
آيتالله گلپايگانى قدسسره
ستونهاى مسجد
گاهى ستونهاى عريض مسجد مانع اتصال صفوفنمازگزاران مىشود،لذا بهتر آن
است كه در ساختنمسجد ستونها و ديوارهاى بين شبستانها را به گونهاىبنا
كنند،كه مانع اتصال صفوف نباشد.
43-كسى كه پشتستون ايستاده،اگر از طرفراستيا چپ به واسطه ماموم ديگر
به امام متصلنباشد،نمىتواند اقتدا كند،بلكه اگر از دو طرف هممتصل باشد
ولى از جلو اتصال نداشته باشد وهيچكدام از آنها،برخى از مامومين صف قبل و
لو يك نفر را نبيند،جماعتش اشكال دارد (12) .
وضوخانه مسجد
44-مستحب است طهارتخانه مسجد را بيرونمسجد در كنار در مسجد بسازند
(13) .
45-س:قطعه زمينى است كه آن را شخصى بهنيت مسجد خريدارى كرده و در صدد
ساختن آن بوده،لاكن قبل از آنكه آن جا را ساختمان كند و قسمتشبستان و
دستشويى و توالت آن را معين نمايد مرحومشد،بعد از او چند نفر ديگر،با خرج
خودشان قسمتشمالى زمين كه مورد نظر بانى براى شبستان بودساختند(مورد نظر
از اين جهت كه بانى در آن قسمتزمين، گاهى نماز مىخوانده و آن قسمت را
هموار كردهبود)و چون بانى زمين مرحوم شده و قسمت توالتو دستشويى را معلوم
نكرده،هنوز مسجد فاقد توالتاست،در حالى وراث بانى هستند و براى هر گونه
اصلاحى،به صورتى كه شرع مقدس اجازه فرمايدحاضرند،تقاضا مىشود نظر مبارك را
در مورد ساختندستشويى و توالت مرقوم فرماييد كه ان شاء الله مشكلحل شود.
ج-در محلى كه به عنوان مسجد نماز در آنخوانده نشده،هر طورى كه معمار و
مهندسصلاح بدانند و با نقشه ساختمان مخالف نباشد،ساختن توالت و دستشويى
مانعى ندارد (14) .
مسجد فضايى
46-جايز است،پشتبام ساختمان يا طبقه فوقانىآن را مسجد قرار داد،بنابر
اين مىتوان بالاى مغازه يامنزل را مسجد ساخت،يا در يك ساختمان
چندطبقه(بجاست در ساختمانهاى چند طبقه كه از مسجد دور استيك طبقه يايك
سالن آن را مسجد قرار دهند،تا ساكنان آن از ثواب نماز در مسجد محروم
نباشند.)،يك طبقه آن را مسجد قرار داد (15) .
47-س:شخصى مىخواهد خانه مسكونى خودرا به اين ترتيب وقف كند كه زير زمين
و طبقه اولمسجد باشد و طبقه دوم و سوم را اجاره بدهد و مالالاجاره آن صرف
مركز نگهدارى معلولين و سالمندانشود آيا چنين وقفى صحيح است؟
ج-ظاهر،جواز تفكيك استبين طبقات وتخصيص بعض طبقات به وقف مسجد وبعضى را
به وقف غير مسجد و«الوقوفعلى حسب ما يوقفها اهلها» (16) .
آيتالله اراكى قدسسره
مسجد زير زمينى
48-جايز است طبقه زير زمين ساختمانى را بهعنوان مسجد وقف كنند در حالى
كه طبقات فوقانى،خانه و مغازه و امثال اينهاست،همچنانكه مىتوان دريك
طبقه،برخى از اتاقها را مسجد قرار داده و اينمساله تابع وقف است (17)
.
مسجد شيبدار
49-اگر زمين مسجد شيبدار باشد و امام جماعتدر طرفى كه بلندتر
استبايستد،در صورتى كهسراشيبى آن زياد نباشد و طورى باشد كه به
آن،زمينمسطح بگويند مانعى ندارد (18) .
50-س:صفوف متعدد در نماز جماعت وجود داردو شيب زمين اندك است و صف قبل
با صف بعد شيبقابل ملاحظهاى ندارد ولى در صفهاى بعدى و آخرمكان مامومين
با امام،نيم متر-يا كمتر يا بيشترپايينتر است،اين مقدارها با توجه به صفوف
زياد نمازاشكال دارد يا خير؟
ج-در فرض مذكور اشكال ندارد (19) .
نقاشى و تزيين مسجد
51-بنابر احتياط واجب مسجد را نبايد به طلا زينت نمايند (20)
.
52-بنابر احتياط واجب نبايد صورت انسان وحيوان را در مسجد نقش كنند و
نقاشى چيزهايى كهروح ندارد،مثل گل و بوته،مكروه است (21) .
53-س:در رساله آن جناب،نقاشى و تصوير درمسجد به احتياط واجب منع شده
است،آيا اين منعشامل عكس هم مىشود يا نه؟
ج-شامل نيست (22) .
54-س:امروزه در بعضى از مساجد و يا مكانهايىكه نماز جمعه اقامه
مىشود،عكسها و پوسترهايىروبروى نمازگزاران نصب مىشود،آيا نماز خواندن
دراين مكانها اشكال دارد.
ج-نماز صحيح است،هر چند در مقابلنمازگزار بودن آن كراهت دارد و
كراهترفع مىشود به اينكه روى آن را به وسيلهاى بپوشانند (23)
.
55-س:آيا در مقابل نمازگزار عكس مكه حراماستيا نه؟چرا؟و عكسهاى غير از
عكس مكهچطور؟
ج-حرام نيست و اگر تصوير ذى روحباشد مكروه است (24) .
[به فصل 1«مسجد سازى»و فصل 4«لوازممسجد»نيز مراجعه كنيد.] .
1- و 2-العروة الوثقى،ج 1،فى احكام النجاسات،ص 86،م 9.
3-العروة الوثقى،ج 1،فى بعض احكام المسجد،ص 599،م 1.
4-توضيح المسائل،م 910.
5-العروة الوثقى،ج 1،فصل فى بعض احكام المسجد،الرابع.
6-استفتاآت،ج 2،ص 375،س 101.
7-مجمع المسائل،ج 1،ص 143،س 64.
8-توضيح المسائل،م 896.
9- و 10-العروة الوثقى،ج 1،فى بعض احكام مسجد،ص 600.
11-مجمع المسائل،ج 1،ص 148،س 83.
12-توضيح المسائل،م 1414.
13-همان.
14-مجمع المسائل،ج 1،ص 140،س 52.
15-العروة الوثقى،ج 1،فى مكان مصلى،ص 597،م 12.
16-استفتاآت،ص 149،س 26.
17-العروة الوثقى،ج 1،فى مكان المصلى،ص 597،م 12.
18-توضيح المسائل،م 1415.
19-استفتاآت،ج 1،284،س 500.
20- و 21-توضيح المسائل،م 908.
22-استفتاآت،ج 1،ص 150،س 79.
23-همان،س 80.
24-همان،س 81.